Με εμπειρία τριών δεκαετιών στον κλάδο του Φαρμάκου, η Agata Jakoncic, Διευθύνουσα Σύμβουλος της MSD Ελλάδας, Κύπρου και Μάλτας και πρώην πρόεδρος του PhRMA Innovation Forum (PIF) Greece, περιγράφει στο Pharma Boardroom μερικές από τις βασικές προσκλήσεις που απειλούν τη βιωσιμότητα της ελληνικής φαρμακευτικής αγοράς και την πρόσβαση των ασθενών σε σωτήρια φάρμακα.

«Ο τρόπος που έχει αναπτυχθεί το σύστημά μας σημαίνει ότι είτε κερδίζουμε όλοι μαζί, είτε χάνουμε όλοι μαζί. Η συνεργασία, λοιπόν, είναι το κλειδί για τη μελλοντική επιτυχία», αναφέρει χαρακτηριστικά στη συνέντευξή της.

Αναφερόμενη στις ιδιαιτερότητες της ελληνικής φαρμακευτικής αγοράς, η Agata Jakoncic θυμάται ότι το 2017 όταν ανέλαβε τη διεύθυνση της MSD Ελλάδας, υπήρχαν πολλές προκλήσεις στην αγορά καθώς το φαρμακευτικό περιβάλλον άλλαζε συχνά. «Όταν κοιτάζω πίσω τα τελευταία πέντε ή έξι χρόνια, είμαι περήφανη για όσα έχουμε πετύχει στην ελληνική αγορά», λέει καθώς σήμερα η MSD έχει καθιερωθεί ως η κορυφαία εταιρεία στα Εμβόλια, την Ογκολογία και τα Λοιμώδη Νοσήματα στην Ελλάδα.   

Η Διευθύνουσα Σύμβουλος της MSD Ελλάδας, Κύπρου και Μάλτας, σημειώνει επίσης ότι η εταιρεία σε παγκόσμιο και τοπικό επίπεδο συνεχίζει να επενδύει στην Έρευνα και Ανάπτυξη προκειμένου να καλύψει τις ανεκπλήρωτες ανάγκες των ασθενών. Στην Ελλάδα, «η MSD πραγματοποιεί 42 κλινικές δοκιμές, από τις οποίες περίπου οι 10 είναι μελέτες φάσης Ι ή φάσης ΙΙ», σημειώνει. Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη της Agata Jakoncic στο Pharma Boardroom στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://pharmaboardroom.com/interviews/agata-jakoncic-managing-director-msd-greece-cyprus-malta/

Η πανδημία λειτούργησε ως καταλύτης για τον ψηφιακό μετασχηματισμό τόσο του κράτους όσο και των επιχειρήσεων. Το μοντέλο λειτουργίας διαφορετικών τομέων επαναπροσδιορίστηκε, ενώ η πανδημική κρίση δημιούργησε νέες προκλήσεις και ευκαιρίες. Τα ψηφιακά εργαλεία και τα νέα δεδομένα που αυτά φέρνουν στην υγεία ανοίγουν τον δρόμο για μια σύγχρονη εποχή στις υπηρεσίες υγείας, με ψηφιακές λύσεις που μπορούν να ανασχηματίσουν τα μοντέλα περίθαλψης και πρόληψης, θέτοντας στο επίκεντρο πάντα τον ασθενή.

Ηδη, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η ηλεκτρονική διαχείριση του εμβολιασμού, που οργανώθηκε με αξιοσημείωτη ταχύτητα, κατέδειξε τα οφέλη της ψηφιακής αναβάθμισης των υπηρεσιών, για τη χάραξη πολιτικών δημόσιας υγείας με σκοπό την πρόληψη. Η άμεση, απρόσκοπτη και μαζική πρόσβαση των πολιτών σε παροχές και υπηρεσίες υγείας μπορεί να ενισχύσει σημαντικά την ευημερία τους και να φέρει αλυσίδα αξίας.

Χάρη στην ταχεία ψηφιοποίηση προς την κατεύθυνση της πρόληψης και θεραπείας, έγιναν πραγματικότητα η επέκταση της άυλης ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, η εισαγωγή και περαιτέρω ανάπτυξη του MyHealth app, η ηλεκτρονική διαχείριση του παιδικού και εφηβικού εμβολιασμού κ.ά. Νέες προοπτικές για τις υπηρεσίες υγείας δημιουργούν το Ταμείο Ανάκαμψης και τα κονδύλια που έχουν διασφαλιστεί (ύψους 278 εκατ. ευρώ) για την περαιτέρω ψηφιοποίηση των υπηρεσιών υγείας, που θα αναβαθμίσουν τις νοσηλείες στα νοσοκομεία καθώς και συνολικά την περίθαλψη.

Real World Data: Μια μεγάλη ευκαιρία για την Ελλάδα

Ο καλύτερος σχεδιασμός των θεραπειών, η αναγνώριση νέων ασθενειών, η κατανόηση της συχνότητας εμφάνισης συγκεκριμένων νόσων σε διαφορετικές ομάδες ασθενών και διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές, η καταγραφή συμβάντων και παρενεργειών και οι νέες εφαρμογές υγείας έχουν μια κοινή συνισταμένη, τα Real World Data.

Η Ελλάδα έχει αναπτύξει έναν αρκετά διευρυμένο μηχανισμό μέσω της ΗΔΙΚΑ και των πρωτοβουλιών των υπουργείων Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Υγείας για τη συλλογή RWD. Αυτό που αναμένεται να δούμε στο άμεσο μέλλον είναι η σύνδεση του ηλεκτρονικού φακέλου ασθενών, περιλαμβανομένων των προληπτικών και διαγνωστικών υπηρεσιών, με δεδομένα μητρώων ασθενών και άλλα κατανεμημένα δεδομένα υγείας στο πλαίσιο της ΗΔΙΚΑ, το οποίο θα επιτρέψει τη συλλογή ενός ολοκληρωμένου συνόλου δεδομένων για ασθενείς, νοσήματα, διαδικασίες, προϊόντα και υπηρεσίες στη χώρα μας. Η εφαρμογή των Real World Data είναι πολυεπίπεδη και έχει θετική αντανάκλαση όχι μόνο στην υγεία, αλλά και στην εθνική οικονομία. Σε πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ για την ανάπτυξη των RWD μέσω της ενσωμάτωσης καινοτόμων πληροφοριακών συστημάτων και νέων ψηφιακών εργαλείων, που υλοποιήθηκε με την υποστήριξη της MSD, καταδείχθηκε ότι η επένδυση 1 εκατ. ευρώ στο οικοσύστημα RWD/RWE συνεισφέρει άμεσα 496.000 ευρώ και συνολικά 959.000 ευρώ στην εθνική οικονομία, με τη δημιουργία 24 νέων και καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας

Οπως όλα δείχνουν, η χώρα μας έχει μια μεγάλη ευκαιρία να επενδύσει στην τεχνολογία, στη συλλογή και ανάλυση RWD/RWE και να δημιουργήσει αλυσίδα υπεραξίας, αξιοποιώντας σημαντικά ερευνητικά κεφάλαια, εξελισσόμενη τελικά σε Παγκόσμιο Κέντρο Αριστείας. Παράλληλα, δίνεται η δυνατότητα για νέες σημαντικές επενδύσεις στο σύστημα υγείας, σε μια περίοδο δύσκολη μετά τη διετή πανδημική κρίση.

Γιατί είναι σημαντικά τα RWD

Τα Real World Data μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον εντοπισμό της επιδημιολογικής κατανομής των υγειονομικών προβλημάτων στον πληθυσμό, για τη χάραξη υγειονομικών προτεραιοτήτων, για τον προσδιορισμό του επιδημιολογικού και οικονομικού φορτίου. Συνεισφέρουν στον υπολογισμό του κόστους αντιμετώπισης διαφόρων νοσημάτων, την κατανομή υγειονομικών πόρων και τη συσχέτιση της δημόσιας και ιδιωτικής δαπάνης με το παρεχόμενο υγειονομικό αποτέλεσμα.

H σημασία των RWD/RWE είναι αναγνωρισμένη και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Υπενθυμίζεται ότι μέσω του κανονισμού για τον «Ευρωπαϊκό Χώρο Υγειονομικών Δεδομένων» (European Health Data Space, EHDS) ρυθμίζεται η πρόσβαση των ασθενών στα δεδομένα της υγείας τους και η ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ των υγειονομικών φορέων της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Επιπλέον, εισάγονται και στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) δεδομένα τυχαιοποιημένων κλινικών δοκιμών, για την εγκριτική αξιολόγηση γενετικών θεραπειών κ.λπ.

Τα RWD μπορούν να χρησιμοποιηθούν για μια σειρά παρεμβάσεων, με τελικό σκοπό την εξατομίκευση των παροχών και τη βελτίωση των θεραπευτικών στόχων. Για παράδειγμα, τα RWD που δίνουν στους κλινικούς ερευνητές τη δυνατότητα πρόσβασης σε δεδομένα από κλινικές σημειώσεις, εργαστηριακά αποτελέσματα, ακόμα και σε δεδομένα που προέρχονται από φαρμακεία, τα οποία μπορούν να αξιοποιήσουν συνδυαστικά για ερευνητικούς σκοπούς. Επίσης, στη φαρμακοεπαγρύπνηση αξιοποιούνται για την ανίχνευση, αξιολόγηση, τεκμηρίωση και επικύρωση της ασφάλειας των φαρμάκων. Ακόμη, στην ιατρική τα RWD, αξιοποιώντας το ιατρικό ιστορικό και τα θεραπευτικά αποτελέσματα μεμονωμένων ασθενών, με κατάλληλο μπλουτισμό με γονιδιακά, πρωτεϊνικά και μεταβολισμικά στοιχεία, παρέχουν τη βάση και μια πλούσια πηγή πληροφοριών για την εκ νέου αναβάθμιση της ταξινόμησης ασθενειών.

Επεξεργασία των RWD και προσωπικά δεδομένα

Πρώτιστη μέριμνα για την αξιοποίηση ιατρικών πληροφοριών και τη συλλογή σε ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων, όπως ο ηλεκτρονικός φάκελος υγείας, βάσεις δεδομένων ασφάλισης υγείας, οργανισμών παροχής υπηρεσιών υγείας (ιατρικών και νοσηλευτικών), μητρώα ασθενών και βάσεις δεδομένων φαρμακείων αλλά και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κ.λπ., είναι η πλήρης συμμόρφωση με το GDPR και με όποια άλλη νομοθεσία περί απορρήτου δεδομένων. Η επεξεργασία τους περιλαμβάνει αυστηρούς μεθοδολογικούς κανόνες επικύρωσης της ποιότητας των δεδομένων, τυποποίησης και ανάλυσης, καθώς και προστασίας του δικαιώματος ιδιωτικότητας. Εν κατακλείδι, στόχος της ψηφιακής μετάβασης είναι η ανάδειξη νέων μοντέλων περίθαλψης, η αύξηση των δυνατοτήτων για υπολογισμό του κόστους των υπηρεσιών υγείας, η αναμόρφωση και αναβάθμιση της νοσοκομειακής περίθαλψης, η πρόληψη νοσημάτων, η αξιολόγηση νέων θεραπειών και τελικά η παροχή ολοκληρωμένης φροντίδας με βάση τις ανάγκες του πληθυσμού, η μόχλευση κεφαλαίων για την ανάπτυξη και η δημιουργία νέων και εξειδικευμένων θέσεων εργασίας.

Στην πρώτη από τις εβδομαδιαίες συνεντεύξεις του "CEO Talks", η Agata Jakoncic, η οποία προσπαθεί να καταπολεμήσει τον καρκίνο και άλλες ασθένειες και ερευνά τρόπους αναχαίτισης της COVID-19, μοιράζεται τις απόψεις της για τo τι πρέπει να κάνει ένας CEO, ενώ αναλύει και τον ρόλο - κλειδί της έννοιας ομάδα.

Κυρία Jakoncic, τι συναισθήματα προκαλεί η ίδια η θέση της CEO και πώς τα διαχειρίζεστε;

Η αλήθεια είναι ότι όταν κάποιος φτάσει σε αυτήν την θέση έχει βιώσει ήδη πληθώρα συναισθημάτων, θετικών και αρνητικών και είναι σε κάποιο βαθμό έτοιμος να αντιμετωπίσει την μεγάλη ευθύνη. Σαφώς υπάρχει ένταση, στρες, γιατί είσαι υπεύθυνος για όλο τον Οργανισμό, για τους ανθρώπους του αλλά και για τους ασθενείς που υπηρετείς. Νιώθεις όμως και τεράστια χαρά, προσωπική ολοκλήρωση γιατί έχεις όραμα, αποστολή, αφιερώνεσαι σε κάτι σημαντικό που έχει νόημα για εσένα, σώζεις ανθρώπινες ζωές. Και αυτό σε γεμίζει, σου δίνει ώθηση και φωτίζει την καθημερινότητα. Στο τέλος της ημέρας νιώθεις μια τεράστια ικανοποίηση, αυτό που με άλλα λόγια λέμε αυτοπραγμάτωση.

Πώς εκπαιδεύεται, ενημερώνεται και ανταλλάσσει απόψεις και καλές πρακτικές ένας / μια CEO;

Στον ρόλο του ένας / μια CEO, οφείλει να ενημερώνεται, να μαθαίνει τις νέες τάσεις της αγοράς, τις διαθέσεις του καταναλωτή και να μπορεί να προβλέπει τις εξελίξεις στο άμεσο μέλλον.

Προσωπικά αφιερώνω πολύ χρόνο στη μελέτη των τάσεων. Παραμένω διαχρονικά ανοικτή στις νέες ιδέες, ακούω πολύ τους ανθρώπους με τους οποίους συνεργάζομαι και είμαι πάντα παρούσα σε ό,τι συμβαίνει γύρω μου. Η εμπειρία επίσης με δίδαξε τη χρησιμότητα του να είσαι agile, να προσαρμόζεσαι στις αλλαγές γρήγορα και να προχωράς άμεσα στο επόμενο βήμα.

Διαβάζω έρευνες αγοράς, ακούω σχετικά podcast, παρακολουθώ τις γνώμες σημαντικών futurists και γενικότερα παρατηρώ τη διάθεση της νέας γενιάς. Πιστεύω ότι οι νέοι άνθρωποι διαμορφώνουν σε αρκετά μεγάλο βαθμό αυτά που θα δούμε να αναπτύσσονται στο μέλλον.

Επενδύω αρκετό χρόνο και στην εκπαίδευση. Στην MSD όλοι οι εργαζόμενοι έχουν τη δυνατότητα να αναπτύσσονται, και να εξελίσσουν δεξιότητες, να κατακτούν νέα γνώση αλλά και να βελτιώνονται σε προσωπικό επίπεδο. Το ίδιο ισχύει και για το επίπεδο των CEO.

Σίγουρα μεγάλο ρόλο στην εξέλιξή μας αποτελεί η ομάδα μας, τα δίκτυα στα οποία συμμετέχουμε, οι ομάδες με τις οποίες συναλλασόμαστε. Εάν μπορώ να πω κάτι εδώ, είναι ότι νιώθω τυχερή που συναλλάσσομαι καθημερινά με την ομάδα διοίκησης στην MSD αλλά και διακεκριμένους επαγγελματίες στην PiF. Με το μοίρασμα εμπειριών και γνώσης που γίνεται σε κάθε ομάδα, συμβαίνει πραγματικά ένα τεράστιο άλμα γνώσης για όλους μας. Αυτό που πολύ συχνά αναφέρουμε και στο CEO Club ως Collective Wisdom.

Ένα νέο στέλεχος που έχει τη φιλοδοξία να γίνει CEO, τι θα το συμβουλεύατε;

Βεβαίως να το βάλει στόχο, να οπλιστεί με διάθεση για αρκετή δουλειά, υπομονή και επιμονή και να επενδύει διαρκώς στην προσωπική του ανάπτυξη. Ένας / μια CEO χρειάζεται να αφιερώσει αρκετό χρόνο στην επαγγελματική του ανάπτυξη, χρόνο που συχνά θα αντλήσει από τις προσωπικές του στιγμές. Είναι ωραίο να έχει όραμα, χρήσιμο να είναι ανοικτός-η σε νέες ιδέες, να προσαρμόζεται εύκολα σε νέες καταστάσεις, να έχει ενσυναίσθηση και να ενδυναμώνει τους ανθρώπους με τους οποίους συνεργάζεται. Ο/η CEO του παρελθόντος μπορεί να ήταν η υπέρτατη γνώση σε μια εταιρεία, που είχε τη λύση σε κάθε τι. Σήμερα όμως ένας ή μια CEO, φροντίζει να αντλήσει και να αξιοποιήσει στο μέγιστο βαθμό αυτήν τη γνώση από τα μέλη της ομάδας του.

Η προσωπική ενασχόληση μίας CEO με τα θέματα που απασχολούν την κοινωνία είναι μέρος του ρόλου της;

Φυσικά και πρέπει να είναι. Αισθάνομαι ότι αυτό είναι κοινό ζητούμενο εργαζομένων, πελατών, προμηθευτών, καταναλωτών. Οι εταιρείες οφείλουν να δίνουν λύσεις σε κοινωνικά ζητήματα και να λειτουργούν προς όφελος της κοινωνίας στην οποία δραστηριοποιούνται.

Με χαρά μου βλέπω ότι όλος ο φαρμακευτικός κλάδος διακρίνεται για τα προγράμματα Εταιρικής Ευθύνης. Προσωπικά έχω επίσης την τύχη να εργάζομαι σε μια εταιρεία που οι προσωπικές μου αξίες συμφωνούν απόλυτα με τις αξίες της εταιρείας. Κάθε δυο χρόνια εκδίδουμε απολογισμό Κοινωνικής Ευθύνης και βλέπω με δέος όλα όσα πετυχαίνουμε στους άξονες Κοινωνία, Εργαζόμενοι, Περιβάλλον και Πρόσβαση στην Υγεία.

Βλέπω με θαυμασμό όλα τα προγράμματα που υλοποιούμε στον φαρμακευτικό κλάδο και φυσικά στην MSD. Από πρόγραμμα αποφυγής καπνίσματος για τους νέους, πλάνο ανακύκλωσης στα γραφεία μας, καμπάνιες ενημέρωσης νοσημάτων και δωρεές φαρμάκων και εμβολίων, το καθένα από αυτά καλύπτει μια σημαντική ανάγκη που έχει όφελος στο κοινωνικό σύνολο.

Για την αντιμετώπιση των αρνητικών συνεπειών της πανδημίας, η ΕΕ προχώρησε στη θέσπιση του Ταμείου Ανάκαμψης. Πόσο αποτελεσματική μπορεί να αποδειχθεί η πρωτοβουλία αυτή και πόσο επηρεάζει την επόμενη ημέρα της καινοτόμου φαρμακοβιομηχανίας στην Ελλάδα;

H χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) αναμένεται να συμβάλει συνολικά στην ανθεκτικότητα των συστημάτων υγείας στην Ευρώπη και να μειώσει τα κενά στην φροντίδα υγείας μεταξύ των κρατών. Θα συμβάλλει σε καλύτερη πρόσβαση στην υγεία, καλύτερη ποιότητα υπηρεσιών στις απομακρυσμένες περιοχές.

Παράλληλα αποτελεί μία σπουδαία στιγμή για τη χώρα, ειδικά μετά από μια περίοδο κρίσης και σκληρών δημοσιονομικών μέτρων. Μεταξύ των μεταρρυθμίσεων της υγείας προβλέπεται πυλώνας για τη διαχείριση της υπέρβασης της φαρμακευτικής δαπάνης. Το Pharma Innovation Forum έχει επισημάνει το δημοσιονομικό ζήτημα των υπερβάσεων και προχώρησε σε μεταρρυθμιστικές προτάσεις στο δημόσιο διάλογο για βιώσιμη και αποδοτική φαρμακευτική περίθαλψη στη χώρα. Είμαστε στη διάθεση της κυβέρνησης για να εργαστούμε μαζί στη συν διαμόρφωση ενός συστήματος υγείας που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες των πολιτών.

Σε ποιες θεραπευτικές κατηγορίες περιμένουμε νεότερα από την MSD;

Η MSD αποτελεί ηγέτιδα εταιρεία στον κλάδο της ογκολογίας και μέριμνά της είναι να δώσει περισσότερη και καλύτερη ζωή στους ασθενείς με καρκίνο.

Ένα μεγάλο μέρος του pipeline της εταιρείας αφορά τον κλάδο της ανοσογκολογίας. Είμαστε ευγνώμονες στο επιστημονικό μας προσωπικό που όλα αυτά τα χρόνια εφευρίσκει τις λύσεις που θα θεραπεύσουν τον καρκίνο αλλά και αυτές που θα τον προλάβουν, όπως τα εμβόλια. Τα τελευταία 5 χρόνια περισσότεροι από 400.000 ασθενείς έχουν λάβει θεραπεία. Υλοποιούνται 1.000 κλινικές μελέτες που περιλαμβάνουν τις ογκολογικές μας θεραπείες. Πρόσφατα εγκρίθηκε από τον Αμερικανικό Οργανισμό Φαρμάκων η μοναδική συστηματική θεραπεία για συγκεκριμένους ασθενείς που πάσχουν από μια σπάνια πάθηση και αναπτύσσουν ορισμένους τύπους όγκων.

Αναμένονται εξίσου νέες θεραπείες που θα καταπολεμήσουν τη μικροβιακή αντοχή, αντιμυκητιασικές θεραπείες αλλά και εμβόλια.

Στον τομέα δε της αντιμετώπισης της Covid-19 η MSD έχει ένα ισχυρό ερευνητικό πρόγραμμα, εστιάζοντας τις προσπάθειες της εκεί που μπορεί να έχει τον μεγαλύτερο αντίκτυπο. Επί του παρόντος η MSD εστιάζει στην ανάπτυξη ενός υποψήφιου αντιιικού φαρμάκου σε συνεργασία με την Ridgeback Biotherapeutics και την παραγωγή του εμβολίου Covid – 19 της Johnson&Johnson.

Η δέσμευσή μας παραμένει σταθερή, συμβάλλουμε στην αντιμετώπιση ανεκπλήρωτων ιατρικών αναγκών και συμμετέχουμε ενεργά στην παγκόσμια προσπάθεια αντιμετώπισης της πανδημίας στο πλαίσιο των εξαιρετικών προσπαθειών που καταβάλλει το σύνολο της ιατρικής και επιστημονικής κοινότητας.

Ειδικά για την Ελλάδα, όμως, στο περιβάλλον που διαμορφώνουν τα ευρωπαϊκά κονδύλια του Ταμείου Αλληλεγγύης, η καινοτομία μπορεί να αποτελέσει το μόνο ρεαλιστικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Ήδη η φαρμακευτική βιομηχανία, ως υπεύθυνος κοινωνικός εταίρος, έχει παρουσιάσει ένα τριετές σύμφωνο συνεργασίας με την κυβέρνηση.

Πρόσφατη μελέτη της συμβουλευτικής εταιρείας McKinsey έδειξε ότι ο μέσος Ευρωπαίος ηλικίας 65 ετών σήμερα, θα μπορούσε το 2040 να είναι υγιής όσο ένας μέσος Ευρωπαίος 55 ετών σήμερα, αν τα συστήματα υγείας υιοθετήσουν τις καινοτομίες που έχουν ως τώρα αποδείξει την κλινική τους αξία. Σαν αποτέλεσμα, το 2040 θα ζουν 11 εκατομμύρια περισσότεροι Ευρωπαίοι, δηλαδή ακόμη μία Ελλάδα. Σήμερα, τα συστήματα υγείας έχουν τη δυνατότητα να οραματιστούν αυτό το μέλλον για τους πληθυσμούς ευθύνης τους και να το διασφαλίσουν με στρατηγικές ενσωμάτωσης της καινοτομίας στην πολιτική υγείας.

Από το 2000 έως το 2009 το προσδόκιμο επιβίωσης των ανθρώπων σε 30 χώρες του ΟΟΣΑ αυξήθηκε κατά 1,74 έτη - το 73% αυτού του οφέλους οφείλεται στις νέες θεραπείες. Οι άνθρωποι πλέον ζουν περισσότερο και καλύτερα με τη σημαντική συμβολή της φαρμακευτικής καινοτομίας. Όμως, η έννοια της καινοτομίας στην υγεία είναι ευρύτερη υπερβαίνοντας τις κλινικές, θεραπευτικές και φαρμακευτικές παρεμβάσεις και οδηγώντας σε ένα νέο οικοσύστημα της υγείας με επίκεντρο τον ασθενή.

Η καινοτομία μπορεί να παρέμβει αποτελεσματικά σε όλο το φάσμα αναγκών των πολιτών και των ασθενών - από τη διασφάλιση της καλής υγείας, της προαγωγής υγείας και της πρόληψης μέχρι τη διάγνωση, τη διαχείριση και τη θεραπεία νοσημάτων και χρόνιων παθήσεων. Παράλληλα, η εξέλιξη της ιατρικής γνώσης, νέα μοντέλα παροχής φροντίδας, τα Big Data, η τεχνητή νοημοσύνη και άλλες τεχνολογίες τροφοδοτούν ένα νέο κύμα καινοτομιών για την υγεία σε όλο τον κόσμο και διαμορφώνουν το νέο οικοσύστημα υγείας βασισμένο στην ψηφιοποίηση και σε εξατομικευμένες προσεγγίσεις βάσει δεδομένων. Η είσοδος της ψηφιακής τεχνολογίας αναμένεται να αναδιαμορφώσει την κάθε επαφή του ασθενούς με το σύστημα υγείας, από την καταγραφή της κατάστασης της υγείας του, την επίσκεψη του στον ιατρό, τη χορήγηση της θεραπείας του και την παρακολούθησή του, βελτιώνοντας την εμπειρία του ασθενή και την αποδοτικότητα του συστήματος.

Η Ελλάδα χρειάζεται μια εθνική στρατηγική καινοτομίας για να ανταποκριθεί στις προκλήσεις του μέλλοντος, βασισμένη στις συνεργασίες, στην επιχειρηματικότητα και σε δομικές μεταρρυθμίσεις, όπως η δημιουργία μητρώων ασθενών, θεραπευτικών πρωτόκολλων και αλγόριθμων συνταγογράφησης, η εφαρμογή του ηλεκτρονικού φακέλου ασθενούς, η ένταξη της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης στα νοσοκομεία και η επένδυση σε RWE με την αξιοποίησή τους μέσα από δίκτυα νεοφυών επιχειρήσεων. Έχουν ήδη πραγματοποιηθεί θετικά μεταρρυθμιστικά βήματα, όπως η θέσπιση του κονδυλίου για την πρόληψη, o συμψηφισμός επενδύσεων με το clawback, η δημιουργία του ΟΔΙΠΥ, οι επιταχυνόμενες HTA διαδικασίες για την αξιολόγηση των φαρμάκων κ.λπ.

Η χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία. Η χρηματοδότηση θα γίνει στο πλαίσιο του σχεδίου «Ελλάδα 2.0», το οποίο περιλαμβάνει συνολικές επενδύσεις ύψους 57 δισ. ευρώ σε διάφορους τομείς, περιλαμβάνοντας και την υγεία. Η ευρωπαϊκή αυτή πρωτοβουλία, που απαιτεί ολοκλήρωση των έργων με ταχύτητα γύρω από ένα χρονοδιάγραμμα μέχρι το τέλος του 2026, δίνει τη δυνατότητα κινητοποίησης ιδιωτικών πόρων και συνδυάζει επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις. Οι επενδύσεις που αφορούν την υγεία περιλαμβάνουν τη μεταρρύθμιση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, τον εκσυγχρονισμό των νοσοκομείων, τη μεταρρύθμιση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, την υλοποίηση Εθνικού Προγράμματος Πρόληψης της Δημόσιας Υγείας «Σπύρος Δοξιάδης» και τον ψηφιακό μετασχηματισμό με την ανάπτυξη του Εθνικού Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας, την ηλεκτρονική διαχείριση του καρκίνου και την ενίσχυση δράσεων τηλεϊατρικής μεταξύ άλλων.

Προς αυτή την κατεύθυνση η καινοτόμος φαρμακευτική βιομηχανία λειτουργεί ως υπεύθυνος κοινωνικός εταίρος παρουσιάζοντας ένα τριετές σύμφωνο συνεργασίας μεταξύ της κυβέρνησης και της φαρμακευτικής βιομηχανίας με προτάσεις για ένα σύγχρονο σύστημα υγείας, δίνοντας προτεραιότητα στην πρόσβαση όλων των πολιτών στις νέες θεραπείες, σε ένα βιώσιμο, φιλικό προς την καινοτομία σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, χωρίς ανισότητες επιτυγχάνοντας ένα θετικό οικονομικό και κοινωνικό αποτύπωμα για τη χώρα. Οι προτάσεις επικεντρώνονται στην ενίσχυση της καινοτομίας με ένα απλό και διαφανές σύστημα τιμολόγησης, αποδοτική διαδικασία αξιολόγησης νέων τεχνολογιών, ενδυνάμωση στην κλινική και βιοϊατρική έρευνα, προβλέψιμη χρηματοδότηση της φαρμακευτικής φροντίδας και έλεγχο της συνταγογράφησης με παράλληλη δημιουργία θεραπευτικών πρωτόκολλων και μητρώων ασθενών.

Η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα κομβικό σταυροδρόμι, που απαιτεί να επενδύσει στην καινοτομία και να στηρίξει μεταρρυθμιστικές τομές που θα μετασχηματίσουν τον τρόπο με τον οποίο ο ασθενής στην Ελλάδα θα προσεγγίζει την υγεία του και τις υπηρεσίες υγείας στο μέλλον. Η καλύτερη υγεία θα διασφαλίσει μια υγιή κοινωνία και μια υγιή οικονομία. Έχει ήδη εκτιμηθεί ότι η καλύτερη υγεία θα μπορούσε να συνεισφέρει 2,4 τρισεκατομμύρια δολάρια στο ΑΕΠ της Ευρώπης έως το 2040, ισοδύναμο με μια αύξηση 10% ή επιπλέον 0,5% του ΑΕΠ ετήσια ανάπτυξη πάνω από τις τρέχουσες ετήσιες προβλέψεις, καθώς θα έχουμε λιγότερους θανάτους, μειωμένη νοσηρότητα, μεγαλύτερη συμμετοχή των πολιτών στην εργασία και αυξημένη παραγωγικότητα.

Οι λύσεις του αύριο δεν μπορούν να έλθουν μέσω της αποκατάστασης του χθες. Χρειαζόμαστε μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση, που να θέτει την καινοτομία στο επίκεντρο, καθιστώντας την Ελλάδα χώρα πρότυπο στην εφαρμογή του ψηφιακού μετασχηματισμού στην υγεία, στην ανάλυση των μεγάλων δεδομένων πραγματικού χρόνου (Big Data and Real Word Evidence) και άρα κέντρο αριστείας στην ανάλυση της επίδρασης της καινοτομίας. Μια χώρα που θα δοκιμάσει νέους τρόπους αλληλεπίδρασης των πολιτών και των ασθενών με το σύστημα υγείας. Η καινοτομία μπορεί να αποτελέσει το μόνο ρεαλιστικό μας ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.

Agata Jakoncic, Managing Director MSD Ελλάδος, Κύπρου και Μάλτας.

Tα μελλοντικά οικοσυστήματα υγειονομικής περίθαλψης θα κληθούν να καλύψουν τις ανάγκες υγιών ασθενών. Η εμπειρία και η διαδρομή τους θα μπορεί να γίνεται μέσα από ένα ψηφιακό οικοσύστημα και εξατομικευμένες προσεγγίσεις βάσει των δεδομένων που θα καταγράφονται μέσω αλγορίθμων, επισημαίνει στο «Περί Υγείας» η πρόεδρος του PhRMA Innovation Forum και Managing Director MSD Ελλάδας, Κύπρου και Μάλτας, Agata Jakoncic.

- Kυρία Jakoncic, πώς οραματίζεστε το σύστημα υγείας την επόμενη μέρα μετά την πανδημία COVID-19 και ποιος είναι ο ρόλος της καινοτομίας και της τεχνολογίας;

Με την πάροδο των ετών παρατηρείται ότι οι άν θρωποι ζουν περισσότερο και καλύτερα. Προς αυτή την κατεύθυνση έχει συνεισφέρει σημαντικά η φαρμακευτική καινοτομία. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι από το 2000 έως το 2009 παρατηρήθηκε βελτίωση του μέσου όρου του προσδόκιμου ζωής κατά 1,74 έτη σε 30 χώρες του ΟΟΣΑ, με το 73% αυτού του οφέλους να προκύπτει από τις νέες θεραπείες. Ομως, η έννοια της καινοτομίας είναι ευρύτερη στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, υπερβαίνει τα φάρμακα και η ενσωμάτωσή της μπορεί να οδηγήσει σε ένα οικοσύστημα της υγείας με επίκεντρο τον ασθενή. Η καινοτομία αγγίζει κάθε άτομο στον πλανήτη. Υπόσχεται νέους τρόπους πρόληψης, διάγνωσης και παρακολούθησης των προβλημάτων υγείας, καθώς και νέες μεθόδους για τη διαχείριση και τη θεραπεία των νόσων. Η καινοτομία σημαίνει, επίσης, διεύρυνση της ιατρικής γνώσης και νέα μοντέλα παροχής φροντίδας για την καλύτερη κάλυψη των ολοένα μεταβαλλόμενων αναγκών. Παράλληλα, τα Big Data, η τεχνητή νοημοσύνη και άλλες τεχνολογίες τροφοδοτούν ένα νέο κύμα καινοτομιών για την υγεία σε όλο τον κόσμο. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια τα μελλοντικά οικοσυστήματα υγειονομικής περίθαλψης θα κληθούν να καλύψουν τις ανάγκες υγιών ασθενών με λιγότερα προβλήματα υγείας και περισσότερη ανάγκη για ευεξία - και τις ανάγκες ασθενών που έχουν πολλαπλές χρόνιες παθήσεις. Η εμπειρία κι η διαδρομή των ασθενών και στις δυο περιπτώσεις θα μπορεί να γίνεται μέσα από ένα ψηφιακό οικοσύστημα και εξατομικευμένες προσεγγίσεις βάσει των δεδομένων που θα καταγράφονται μέσω αλγορίθμων, όπου θα διασφαλίζεται ότι το κάθε σημείο επαφής του ασθενούς με το σύστημα υγείας θα γίνεται ψηφιακά, βελτιώνοντας την αποδοτικότητά του.

“Την τρέχουσα περίοδο, περισσότερες από 1.000 κλινικές δοκιμές βρίσκονται σε εξέλιξη για περισσότερους από 30 τύπους καρκίνου, στις οποίες περιλαμβάνονται οι αντικαρκινικές θεραπείες της MSD.”

- Η φαρμακευτική βιομηχανία φαίνεται να ανταποκρίθηκε άμεσα στις ανάγκες για τη διαχείριση της COVID-19. Τι μαθήματα μπορούμε να πάρουμε για το μέλλον της καινοτομίας και των συνεργασιών στη φαρμακευτική αγορά;

Στη νέα πρόκληση της πανδημίας COVID-19, η φαρμακευτική βιομηχανία επέδειξε μία συλλογική ανταπόκριση χωρίς προηγούμενο για να διασφαλίσει την υγεία του πληθυσμού με 1.588 κλινικές μελέτες παγκοσμίως σε 542 θεραπείες και 102 εμβόλια, σύμφωνα με στοιχεία του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων στις Η.Π.Α. (PhRMA)1. Αυτή η άμεση ανταπόκριση αποτελεί μία απτή απόδειξη της επιτυχούς λειτουργίας του μοντέλου της καινοτομίας. Η ανάπτυξη νέων φαρμάκων είναι μια μακρόχρονη, δαπανηρή διαδικασία με έντονο το στοιχείο της αποτυχίας. Εκτιμήσεις δείχνουν ότι το κόστος έρευνας και ανάπτυξης ενός φαρμάκου μπορεί να αγγίξει τα 2,6 δισ. δολάρια2 και να διαρκέσει τουλάχιστον μια δεκαετία. Για την καλλιέργεια και τη διατήρηση ενός αποδοτικού περιβάλλοντος ανάπτυξης νέων φαρμάκων έχουν αναπτυχθεί κίνητρα για τη συμμετοχή της φαρμακευτικής βιομηχανίας, ώστε να αντισταθμίζονται οι δαπάνες έρευνας και ανά- πτυξης, συμπληρώνοντας τον κύκλο ζωής της ανάπτυξης ενός φαρμάκου. Η καινοτομία θα πρέπει να συνεχίσει να αναπτύσσεται στο παγκόσμιο περιβάλλον σε ένα οικοσύστημα έρευνας και ανάπτυξης, ώστε να διασφαλίζονται τα μελλοντικά οφέλη για τους ασθενείς.
Επιπρόσθετα, η ανταπόκριση της βιομηχανίας στην πανδημία συμπεριλάμβανε και τη σύναψη πολλαπλών συνεργασιών για τη διαχείριση της πανδημίας. Στα πλαίσια αυτά και η MSD έχει συνάψει συμφωνία με την Janssen Pharmaceuticals, Inc., μία από τις φαρμακευτικές εταιρείες της Janssen, θυγατρικής της Johnson & Johnson, για την υποστήριξη της παραγωγής και διάθεσης του εμβολίου της Johnson & Johnson κατά του SARS-CoV-2 (COVID-19). Η MSD θα χρησιμοποιήσει τις εγκαταστάσεις της στις Ηνωμένες Πολιτείες για την παραγωγή της δραστικής ουσίας, την παρασκευή και πλήρωση των φιαλιδίων του εμβολίου της Johnson & Johnson. Με αυτή την κίνηση, παραμένουμε σταθεροί στη δέσμευσή μας να συμ- βάλλουμε στην παγκόσμια προσπάθεια απόκρισης στην πανδημία, στο πλαίσιο των εξαιρετικών προσπαθειών που καταβάλλει το σύνολο της ιατρικής και επιστημονικής κοινότητας.

- Ως πρόεδρος του PhRMA Innovation Forum ποιες θεωρείται ότι είναι οι μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν στη φαρμακευτική πολιτική της χώρας, προκειμένου να αναπτυχθεί η καινοτομία προς όφελος των ασθενών;

Το PhRMA Innovation Forum (PIF) στην Ελλάδα ενεργεί ως υπεύθυνος κοινωνικός εταίρος και έχει παρουσιάσει ένα τριετές Σύμφωνο Συνεργασίας μεταξύ της Κυβέρνησης και της φαρμακευτικής βιομηχανίας που περιλαμβάνει τις προτάσεις μας για ένα σύγχρονο σύστημα υγείας. Ενα τέτοιο σύστημα υγείας δίνει προτεραιότητα στην πρόσβαση όλων των πολιτών στις νέες θεραπείες, στοχεύει σε ένα βιώσιμο, φιλικό προς την καινοτομία σύστημα υγειονομικής περίθαλψης χωρίς ανισότητες και εμπόδια πρόσβασης για τους ασθενείς καθώς και στην επίτευξη θετικού οικονομικού και κοινωνικού αποτυπώματος για τη χώρα. Οι προτάσεις μας επικεντρώνονται στην ενίσχυση της καινοτομίας με ένα απλό και διαφανές σύστημα τιμολόγησης, αποδοτική διαδικασία αξιολόγησης νέων τεχνολογιών, ενδυνάμωση στην κλινική και βιοϊατρική έρευνα, προβλέψιμη χρηματοδότηση της φαρμακευτικής φροντίδας και έλεγχο της συνταγογράφησης με παράλληλη δημιουργία θεραπευτικών πρωτοκόλλων και μητρώων ασθενών.

- Ως MSD θεωρείστε ηγέτης στον τομέα της ογκολογίας και ανοσο-ογκολογίας. Ποια είναι η δραστηριότητα της εταιρείας σας στην Ελλάδα;

Στην MSD, δουλεύουμε με στόχο να μετατρέψουμε την επιστημονική γνώση σε καινοτόμες ογκολογικές θεραπείες προς όφελος των ασθενών, οι οποίες τα τελευταία χρόνια φαίνεται ότι έχουν επαναπροσδιορίσει τις προσδοκίες των ασθενών προσφέροντας συνολική επιβίωση σε διάφορους τύπους καρκίνων συμπεριλαμβανομένου και του καρκίνου του πνεύμονα. Την τρέχουσα περίοδο, περισσότερες από 1.000 κλινικές δοκιμές βρίσκονται σε εξέλιξη για περισσότερους από 30 τύπους καρκίνου, στις οποίες περιλαμβάνονται οι αντικαρκινικές θεραπείες της MSD. Πέρα από την υψηλή κλινική αξία των θεραπειών που προσφέρουμε στους ασθενείς, στην Ελλάδα υποστηρίζουμε δράσεις που αποσκοπούν στη συνολική διαχείριση της νόσου μέσα από συγκεκριμένες στρατηγικές και άξονες. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί την 3^η αιτία θανάτου, μετά τα εγκεφαλικά και τα καρδιακά επεισόδια, συμβάλλοντας στο 6% της θνησιμότητας. Γι’ αυτό τον λόγο στην MSD υποστηρίζουμε δράσεις που μπορούν να θέσουν τις βάσεις για συλλογικές και ολιστικές στρατηγικές στη διαχείριση της νόσου, όπως για παράδειγμα η δημιουργία ενός πετυχημένου Σχεδίου Δράσης για τον καρκίνο του πνεύμονα. Η ΜSD υποστηρίζει την πρωτοβουλία της ΕΟΠΕ για ένα προτεινόμενο Σχέδιο Δράσης για τον καρκίνο του πνεύμονα για την περίοδο 2021- 2026, όπως αυτό παρουσιάστηκε στην ψηφιακή εκδήλωση του «Τhe Economist Events» υπό την αιγίδα της ΕΟΠΕ, με τίτλο: «H ατζέντα της Ελλάδας για τον καρκίνο του πνεύμονα στη μετά κορωνοϊό εποχή» στις 2 Μαρτίου με την παρουσία της Επιτρόπου Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων της Ευρωπαϊκής Ενωσης, Στέλλας Κυριακίδη, επιστημονικών φορέων, ενώσεων ασθενών και εκπροσώπων της πολιτείας. Το Σχέδιο εστιάζει σε τρεις βασικούς άξονες, την πρόληψη, την πρώιμη διάγνωση και τη διαχείριση της νόσου, με κάθε άξονα να συνοδεύεται από συγκεκριμένες δέσμες και δείκτες. Αντιλαμβανόμενη την καθοριστική σημασία της πρόληψης στον καρκίνο του πνεύμονα, η MSD συνεργάστηκε με την ΕΟΠΕ και το Quality Net και ανέπτυξε μια νέα αντικαπνιστική πρωτοβουλία με τίτλο «Η ΥΓΕΙΑ ΜΟΥ, Η ΖΩΗ ΜΟΥ». Το πρόγραμμα απευθύνεται στους μαθητές Δ’, Ε’, ΣΤ’ Δημοτικού και Α΄ Γυμνασίου όλης της Ελλάδος. Το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα σκοπεύει να ευαισθητοποιήσει τους μαθητές και τις οικογένειές τους στην πρόληψη του καπνίσματος και κατά συνέπεια τη διατήρηση της καλής υγείας, προλαμβάνοντας τις αρνητικές συνέπειες του καπνού στην υγεία. Γνωρίζουμε ότι σχεδόν το 40% των θανάτων από καρκίνο και σχεδόν το 90% θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα μπορούν ν’ αποδοθούν στο κάπνισμα. Για αυτό, πιστεύουμε ότι είναι σημαντικό να εκπαιδεύσουμε τη νέα γενιά σε υγιεινές συνήθειες αλλά και στην ανάγκη αποφυγής έναρξης ή στη διακοπή του καπνίσματος. Η εκπαιδευτική πρωτοβουλία αναπτύσ- σεται σε μια ψηφιακή πλατφόρμα https://ygeiamouzoimou.gr/ και πέραν των θεμάτων που σχετίζονται με την πρόληψη του καπνίσματος, τα παιδιά εκπαιδεύονται σε θέματα όπως η διατροφή, η σωματική δραστηριότητα, η αυτοεκτίμηση, η φιλία και η κοινωνική συναναστροφή. Επιπλέον, εκτιμάται ότι η πρωτοβουλία θα έχει απήχηση μέχρι το τέλος του χρόνου σε 140.000 ανθρώπους!

“Η καινοτομία θα πρέπει να συνεχίσει να αναπτύσσεται στο παγκόσμιο περιβάλλον σε ένα οικοσύστημα έρευνας και ανάπτυξης, ώστε να διασφαλίζονται τα μελλοντικά οφέλη για τους ασθενείς. ”

- Σε αυτή τη δύσκολη υγειονομική συγκυρία ποιες είναι οι δράσεις σας στον τομέα της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης;

Στην MSD, πιστεύουμε ότι όλοι χρειάζεται να λειτουργούμε υπεύθυνα και καταλαβαίνουμε ότι οι μεγάλοι Οργανισμοί έχουν έναν σημαντικό ρόλο να παίξουν στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής αλλά και στη στήριξη εθνικών και επιχειρηματικών στόχων κοινωνικής υπευθυνότητας. Τα προγράμματα και οι δράσεις που υλοποιούμε στην Ελλάδα στηρίζουν τους στόχους 3, 4, 8, 9, 16 και 17 και θα τα βρείτε συχνά κάτω από την ευρύτερη ομπρέλα του «Life Matters» που πλέον σηματοδοτεί τις δράσεις μας. Επειδή, λοιπόν, για εμάς κάθε ζωή αξίζει, υλοποιούμε συστηματικά δράσεις που έχουν κοινωνικό αντίκτυπο και εστιάζουν στην πρόληψη ασθενειών, όπως η αντικαπνιστική πρωτοβουλία που αναφέρθηκε παραπάνω, η καμπάνια ευαισθητοποίησης για τον καρκίνο του πνεύμονα αλλά και οι καμπάνιες που αφορούν στην πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Σε συνεργασία με εταίρους και Οργανισμούς, επενδύουμε στην αναδιοργάνωση του Δημόσιου Συστήματος Υγείας προς όφελος των Ελλήνων Ασθενών. Πηγαίνουμε ένα βήμα πιο πέρα, χρησιμοποιώντας τις νέες τεχνολογίες για να παράξουμε δεδομένα και να προσφέρουμε λύσεις στο Υπουργείο Υγείας. Φροντίζουμε για την προστασία του περιβάλλοντος και στα γραφεία μας υλοποιούμε ένα ολοκληρωμένο σύστημα ανακύκλωσης με σκοπό όχι μόνο την ανακύκλωση αλλά και τη μείωση της σπατάλης των πόρων. Σε επίπεδο εθελοντισμού, οι ίδιοι οι εργαζόμενοί μας με δική τους πρωτοβουλία οργανώνουν δράσεις με πιο πρόσφατη τη συνεργασία με το «Μπορούμε» στη μείωση σπατάλης φαγητού, αλλά και το Δήμο Αλίμου για τον καθαρισμό της παραλίας του Δήμου. Επενδύουμε συνεχώς στην εξέλιξη των εργαζομένων μας, παρέχοντάς τους ένα σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον, με τους καλύτερους δυνατούς όρους απασχόλησης, το οποίο βασίζεται στις αρχές της διαφορετικότητας και της ενσωμάτωσης. Τέλος, επεκτείναμε τη συνεργασία μας με τον πλέον των 35 ετών συνεργάτη μας στην ελληνική αγορά, την εταιρεία ΒΙΑΝΕΞ, ενώ συνεχίζουμε τη συνεργασία μας με την ΦΑΜΑΡ. Σαν αποτέλεσμα, το 40% περίπου των προϊόντων μας έχει ελληνική προστιθέμενη αξία.◆

• ¹ https://phrma.org/en/Coronavirus/Activity-Tracker
• ² https://www.efpia.eu/publications/data-center/innovation/research-and-development-process/

Agata Jakoncic, Managing Director MSD Ελλάδος, Κύπρου και Μάλτας.

Η καινοτομία αποτελεί θεμέλιο λίθο για την εξέλιξη της κοινωνίας και της οικονομίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της αξίας των καινοτόμων φαρμάκων στη ζωή των ανθρώπων αποτελεί η αλλαγή στη διαχείριση των ασθενών με HIV. Οι ασθενείς που διαγιγνώσκονταν με AIDS το 1990 ζούσαν λίγους μόνο μήνες (1). Σήμερα το AIDS είναι πλέον μια χρόνια και διαχειρίσιμη ασθένεια και οι ασθενείς λαμβάνοντας θεραπεία μπορούν να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή. Αυτή η δραματική αλλαγή πραγματοποιήθηκε με την εισαγωγή μιας εξαιρετικά δραστικής αντιρετροϊκής θεραπείας (HAART) στα μέσα της δεκαετίας του 1990, η οποία οδήγησε σε μείωση των ποσοστών θανάτου τουλάχιστον κατά 88% στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Ως εκ τούτου η καινοτομία θα πρέπει να συνεχίσει να αναπτύσσεται στο παγκόσμιο περιβάλλον σε ένα οικοσύστημα έρευνας και ανάπτυξης, ώστε να διασφαλίζονται τα μελλοντικά οφέλη για τους ασθενείς.

Σε λιγότερο από 24 ώρες, αφότου οι ερευνητές αποτύπωσαν την πρώτη γονιδιωματική ακολουθία του νέου κορονoϊού που προκαλεί τον COVID-19, οι επιστήμονες άρχισαν να εργάζονται για να αναπτύξουν πιθανά εμβόλια (2). Η εκτεταμένη προγενέστερη έρευνα επί δεκαετίες δημιούργησε μια βάση γνώσεων και μια εργαλειοθήκη που επέτρεψε στους ερευνητές να ανταποκριθούν γρήγορα και να αναπτύξουν πιθανά εμβόλια COVID-19 σε λιγότερο από έναν χρόνο. Όλα τα εμβόλια που έχουν λάβει εγκρίσεις επείγουσας χρήσης στις ΗΠΑ μέχρι τώρα βασίζονται σε πρωτοποριακής τεχνολογίας πλατφόρμες, από mRNA έως προσεγγίσεις με ιικούς φορείς. Οι πλατφόρμες αυτές δίνουν τη δυνατότητα άμεσης ανάπτυξης νέων εμβολίων με την εμφάνιση νεών μολυσματικών παραγόντων που μπορούν να προχωρήσουν άμεσα σε προκλινικές και κλινικές δοκιμές. Δεκαετίες επενδύσεων σε νέες τεχνολογίες κα πλατφόρμες έδωσαν τη δυνατότητα για την άμεση ανταπόκριση της βιομηχανίας στον COVID-19 επιβεβαιώνοντας την αξία της λειτουργίας του κύκλου ζωής της καινοτομίας. Αυτή η πρόοδος σηματοδοτεί ένα σημείο καμπής στην έρευνα για τις ασθένειες και θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις στον αγώνα ενάντια σε ένα ευρύ φάσμα νόσων, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου και του HIV.

Η καινοτομία θα αποτελέσει «κλειδί» για την αναδιαμόρφωση του συστήματος υγείας και στη μετά COVID-19 εποχή πέρα από το φάρμακο σε όλο το φάσμα του συστήματος υγείας με νέες προσεγγίσεις στην προαγωγή της δημόσιας υγείας, της ψηφιακής τεχνολογίας, των μοντέλων παροχής φροντίδας, της ενδυνάμωσης των ασθενών αλλά και της καινοτομίας στη χρηματοδότηση των υπηρεσιών υγείας. Η πανδημία Covid-19 ανέδειξε περισσότερο από ποτέ την ανάγκη για τα συστήματα υγείας να προχωρήσουν με τολμηρό και γρήγορο τρόπο προς αυτήν την κατεύθυνση. Η Ελλάδα βρίσκεται σε αυτό το σταυροδρόμι και είναι ώρα να επιλέξει - να δημιουργήσει ένα ευνοϊκό κλίμα για την καινοτομία, να συνεργαστεί με τη βιομηχανία για την εκπλήρωση των ιατρικών αναγκών και να αφήσει πίσω της πρακτικές του παρελθόντος που επικεντρώνονται απλά στον περιορισμό του κόστους.

Εκπροσωπώντας την καινοτομία, το PhRMA Innovation Forum (PIF) στην Ελλάδα ενεργεί ως υπεύθυνος κοινωνικός εταίρος και έχει παρουσιάσει ένα τριετές Σύμφωνο Συνεργασίας μεταξύ της κυβέρνησης και της φαρμακευτικής βιομηχανίας που περιλαμβάνει τις προτάσεις μας για ένα σύγχρονο σύστημα Υγείας, που δίνει προτεραιότητα στην πρόσβαση όλων των πολιτών στις νέες θεραπείες, στοχεύει σε ένα βιώσιμο, φιλικό προς την καινοτομία σύστημα υγειονομικής περίθαλψης χωρίς ανισότητες και εμπόδια πρόσβασης για τους ασθενείς, καθώς και στην επίτευξη θετικού οικονομικού και κοινωνικού αποτυπώματος για τη χώρα. Οι προτάσεις μας επικεντρώνονται στην ενίσχυση της καινοτομίας με ένα απλό και διαφανές σύστημα τιμολόγησης, αποδοτική διαδικασία αξιολόγησης νέων τεχνολογιών, ενδυνάμωση στην κλινική και βιοϊατρική έρευνα, προβλέψιμη χρηματοδότηση της φαρμακευτικής φροντίδας και έλεγχο της συνταγογράφησης με παράλληλη δημιουργία θεραπευτικών πρωτοκόλλων και μητρώων ασθενών. Έχουν ήδη πραγματοποιηθεί θετικά μεταρρυθμιστικά βήματα όπως η θέσπιση του κονδυλίου για την πρόληψη, o συμψηφισμός επενδύσεων με το clawback, η δημιουργία του ΟΔΙΠΥ, οι επιταχυνόμενες HTA διαδικασίες για την αξιολόγηση των φαρμάκων και η άρση του παράβολου εισόδου νέων φαρμακευτικών προϊόντων στη Θετική Λίστα. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί πρόοδος: Χρειαζόμαστε μια εθνική στρατηγική καινοτομίας που να βασίζεται στις συνεργασίες και στην επιχειρηματικότητα με δομικές μεταρρυθμίσεις όπως η δημιουργία μητρώων ασθενών, θεραπευτικών πρωτοκόλλων και αλγορίθμων συνταγογράφησης, η εφαρμογή του ηλεκτρονικού φακέλου ασθενούς, η ένταξη της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης στα νοσοκομεία και η επένδυση σε RWE με την αξιοποίησή τους μέσα από δίκτυα νεοφυών επιχειρήσεων.

Η πολιτεία θα πρέπει να συνεχίσει να επενδύει στην καινοτομία, καθώς η πρόσβαση των ασθενών σε αυτή διασφαλίζει μία υγιή κοινωνία μέσα σε μία υγιή οικονομία. Πρόσφατη μελέτη εκτίμησε ότι η επίτευξη καλύτερης κατάστασης υγείας στον πληθυσμό μπορεί να προσθέσει 12 τρισ. δολάρια στο παγκόσμιο ΑΕΠ μέχρι το 2040 (3)~με κάθε ένα 1 δολάριο που επενδύεται σε καλύτερη υγεία να αποφέρει από 2 δολάρια έως 4 δολάρια στην οικονομία. Η επένδυση στην καινοτομία σήμερα είναι εχέγγυο για έναν υγιή πληθυσμό και μία βιώσιμη οικονομία, αποδεικνύει υπεύθυνη στάση για την αντιμετώπιση νέων προκλήσεων και αποτελεί σημαντική παρακαταθήκη για τη διασφάλιση ενός υψηλού επιπέδου υγείας για τις μελλοντικές γενιές. Μόνο με ξεκάθαρη στρατηγική και επένδυση στην καινοτομία η χώρα μας θα καταφέρει να δρέψει τα οφέλη της τεχνολογικής επανάστασης και να ανταποκριθεί στις προσδοκίες της κοινωνίας.