Ακούς το σώμα σου;

Σημαντικές πληροφορίες για τον καρκίνο του ενδομητρίου

Ο καρκίνος του ενδομητρίου ξεκινά όταν τα κύτταρα στο ενδομήτριο (ο εσωτερικός βλεννογόνος της μήτρας) αρχίζουν να αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα.²

Σχετικά με την μήτρα και το ενδομήτριο

Η μήτρα είναι ένα κοίλο όργανο, συνήθως στο μέγεθος και το σχήμα ενός μεσαίου μεγέθους αχλαδιού. Η μήτρα είναι το μέρος όπου ένα έμβρυο μεγαλώνει και αναπτύσσεται όταν μια γυναίκα είναι έγκυος. Έχει 2 κύρια μέρη:²

• Το άνω μέρος της μήτρας ονομάζεται σώμα ή corpus (corpus είναι η λατινική λέξη για το σώμα).
• Ο τράχηλος είναι το κάτω άκρο της μήτρας μέσω του οποίου η μήτρα συνδέεται με τον κόλπο.

Όταν αναφερόμαστε στον καρκίνο της μήτρας, εννοούμε συνήθως καρκίνους που ξεκινούν στο σώμα της μήτρας, και όχι στον τράχηλο της μήτρας (ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ένα ξεχωριστό είδος καρκίνου).²

Το σώμα της μήτρας έχει τρια κύρια στρώματα: το ενδομήτριο που είναι το εσωτερικό στρώμα, το μυομήτριο που είναι το εξωτερικό στρώμα και ο ορογόνος χιτώνας που καλύπτει το εξωτερικό της μήτρας²

Παράγοντες κινδύνου

Αν και ορισμένοι παράγοντες μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο μιας γυναίκας να εμφανίσει καρκίνο του ενδομητρίου, δεν σημαίνει ότι προκαλούν πάντα και νόσο. Πολλές γυναίκες με παράγοντες κινδύνου είναι πιθανό να μην αναπτύξουν ποτέ νόσο. Αντίστοιχα, υπάρχουν γυναίκες με καρκίνο του ενδομητρίου που δεν φέρουν κάποιον από τους γνωστούς παράγοντες κινδύνου.³

Ενδεικτικά κάποιοι από αυτούς αναφέρονται παρακάτω:³

Ορισμένοι από αυτούς, όπως η εγκυμοσύνη, τα αντισυλληπτικά χάπια και η χρήση ενδομήτριας συσκευής συνδέονται με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του ενδομητρίου, ενώ άλλοι με υψηλότερο.³

Ο υγιεινός τρόπος ζωής και η συχνή σωματική δραστηριότητα, μπορεί να μειώσουν τις πιθανότητες για ανάπτυξη καρκίνου του ενδομητρίου. Ως παράγοντας κινδύνου ορίζεται ο,τιδήποτε μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες νόσησης από μια ασθένεια, όπως ο καρκίνος. Ωστόσο, η ύπαρξη ενός παράγοντα κινδύνου ή ακόμα και περισσότερων, δεν σημαίνει ότι η νόσηση είναι βέβαιη.³

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα δεν είναι κοινά για όλους. Μπορεί να μην υπάρχει κανένα σύμπτωμα, ενώ δεν σημαίνει πως η ύπαρξη ενός ή περισσότερων από τα παρακάτω συμπτώματα ισοδυναμεί με κακοήθεια. Είναι σημαντικό να ελεγχθεί ο,τιδήποτε είναι ασυνήθιστο, όπως και οποιοδήποτε σημάδι ή σύμπτωμα.⁴

• Ασυνήθιστη κολπική αιμορραγία, κηλίδες ή άλλες εκκρίσεις

Οι περισσότερες γυναίκες με καρκίνο του ενδομητρίου έχουν μη φυσιολογική κολπική αιμορραγία. Αυτό μπορεί να είναι μια αλλαγή στις περιόδους τους, αιμορραγία μεταξύ των περιόδων ή αιμορραγία μετά την εμμηνόπαυση. Εάν μία γυναίκα έχει περάσει την εμμηνόπαυση, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αναφέρει στον γιατρό της οποιαδήποτε κολπική αιμορραγία, κηλίδες ή μη φυσιολογικές εκκρίσεις, με ή χωρίς αίμα.⁴

• Πυελικός πόνος, όγκος και απώλεια βάρους

Ο πόνος στη λεκάνη, η αίσθηση όγκου και η απώλεια βάρους χωρίς αιτία, μπορεί επίσης να είναι συμπτώματα καρκίνου του ενδομητρίου. Αυτά τα συμπτώματα είναι πιο συχνά σε μεταγενέστερα στάδια της νόσου.⁴

Σημαντικές πληροφορίες για τον καρκίνο τραχήλου της μήτρας

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας ξεκινά από τα κύτταρα που επενδύουν τον τράχηλο – το κάτω μέρος της μήτρας.¹⁰

Ο τράχηλος συνδέει το σώμα της μήτρας (το ανώτερο μέρος όπου αναπτύσσεται το έμβρυο) με τον κόλπο. Ο καρκίνος ξεκινά όταν τα κύτταρα στο σώμα αρχίζουν να αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα.¹⁰

Ο τράχηλος αποτελείται από δύο μέρη και καλύπτεται από δύο διαφορετικούς τύπους κυττάρων:¹⁰

Το σημείο που οι δύο παραπάνω κυτταρικοί τύποι συναντώνται στον τράχηλο, ονομάζεται μεταβατική ζώνη. Το ακριβές σημείο της μεταβατικής ζώνης αλλάζει με την ηλικία της γυναίκας ή σε περίπτωση γέννας. Συνήθως οι όγκοι που αναπτύσσονται στην περιοχή του τραχήλου ξεκινούν από τη μεταβατική ζώνη.¹⁰

Συμπτώματα

Οι γυναίκες με πρώιμο καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και προ-καρκινικές καταστάσεις (κυτταρικές αλλοιώσεις στον τράχηλο που έχουν τη δυνατότητα να αναπτυχθούν σε καρκίνο¹⁰) συνήθως δεν έχουν συμπτώματα.¹²

Μόλις ο καρκίνος γίνει μεγαλύτερος και εξαπλωθεί στους γύρω ιστούς, μπορεί να προκληθούν εμφανή συμπτώματα όπως:¹²

• Μη φυσιολογική κολπική αιμορραγία ή εκκρίσεις.
• Πόνος ή αιμορραγία κατά τη σεξουαλική επαφή.
• Πυελικός πόνος.

Διάγνωση & Προληπτικός Έλεγχος

Ο καλύτερος τρόπος για να εντοπιστεί ο πρώιμος καρκίνος του τραχήλου της μήτρας ή κάποια προ-καρκινική κατάσταση είναι μέσω του προσυμπτωματικού ελέγχου που περιλαμβάνει:^10,13

• Τεστ για τον Ιό Ανθρώπινων Θηλωμάτων (HPV)
• Τεστ Παπανικολάου (Pap)*

*Τεστ Παπανικολάου – χρησιμοποιείται ειδικός εξοπλισμός που μοιάζει με μικρή βούρτσα για να αφαιρεθούν κύτταρα από την επιφάνεια του τραχήλου και την γύρω περιοχή ώστε να εξεταστούν για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, προ-καρκινικές καταστάσεις και άλλες παθήσεις.¹⁴

Με τακτική εξέταση, η ανάπτυξη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας μπορεί να αποφευχθεί ή να ανιχνευθεί νωρίς.¹³

Αν παρατηρήσετε οποιοδήποτε πιθανό σύμπτωμα ή αν προκύψει ύποπτο εύρημα από το τεστ HPV ή Παπανικολάου, ο γιατρός σας μπορεί να θέλει να εκτελέσει εξετάσεις για να επιβεβαιώσει ή να αποκλείσει τη διάγνωση καρκίνου του τραχήλου της μήτρας ή κάποιας προ-καρκινικής βλάβης, καθώς αυτά τα συμπτώματα μπορεί να έχουν άλλες αιτίες.¹⁵

Σημαντικές πληροφορίες για τον καρκίνο των ωοθηκών

Ο καρκίνος των ωοθηκών θεωρούταν μέχρι πρότινος ότι ξεκινάει αποκλειστικά από τις ωοθήκες. Ωστόσο, πρόσφατα δεδομένα υποστηρίζουν ότι σε πολλές περιπτώσεις ενδέχεται στην πραγματικότητα να ξεκινούν από κύτταρα που εντοπίζονται στο απομακρυσμένο άκρο των σαλπίγγων.¹⁸

Οι ωοθήκες είναι αναπαραγωγικοί αδένες που απαντώνται μόνο στο γυναικείο φύλο. Παράγουν ωάρια για την αναπαραγωγή. Τα ωάρια μετακινούνται από τις ωοθήκες μέσω των σαλπίγγων προς τη μήτρα, όπου το γονιμοποιημένο ωάριο εμφυτεύεται και αναπτύσσεται σε έμβρυο. Οι ωοθήκες αποτελούν επίσης την κύρια πηγή των γυναικείων ορμονών, οιστρογόνων και προγεστερόνης. Κάθε ωοθήκη βρίσκεται σε μία πλευρά της μήτρας.¹⁸

Οι ωοθήκες αποτελούνται από 3 τύπους κυττάρων και κάθε τύπος μπορεί να εξελιχθεί σε διαφορετικό τύπο όγκου:¹⁸

• Επιθηλιακοί όγκοι: Ξεκινούν από τα κύτταρα που καλύπτουν την εξωτερική επιφάνεια της ωοθήκης. Η πλειονότητα των όγκων των ωοθηκών είναι επιθηλιακοί όγκοι.
• Όγκοι γεννητικών κυττάρων: Ξεκινούν από τα κύτταρα που παράγουν τα ωάρια.
• Στρωματικοί όγκοι: Ξεκινούν από τα κύτταρα του δομικού ιστού που συγκρατούν την ωοθήκη και παράγουν τις γυναικείες ορμόνες, οιστρογόνα και προγεστερόνη.

Συμπτώματα

Ο καρκίνος των ωοθηκών μπορεί να προκαλέσει αρκετά συμπτώματα στις γυναίκες, ειδικά αν η ασθένεια έχει ήδη εξαπλωθεί. Τα κοινά συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:²⁰

• Πρήξιμο
• Πόνος στην πυελική ή κοιλιακή περιοχή
• Δυσκολία στην κατανάλωση τροφής ή αίσθημα κορεσμού γρήγορα
• Επιθυμία για συχνή ούρηση

Άλλα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:²⁰

• Κόπωση
• Διαταραχές στο στομάχι
• Πόνος στην πλάτη
• Πόνος κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής
• Δυσκοιλιότητα
• Αλλαγές στον εμμηνορρυσιακό κύκλο
• Διόγκωση της κοιλιάς με απώλεια βάρους

Τα συμπτώματα αυτά μπορεί επίσης, να προέρχονται από καλοήθεις (μη καρκινικές) παθήσεις ή από καρκίνο σε άλλα όργανα. Όταν σχετίζονται με καρκίνο των ωοθηκών, τείνουν να είναι επίμονα και εμφανίζονται να διαφέρουν από το φυσιολογικό. Για παράδειγμα, μπορεί να εμφανίζονται πιο συχνά ή να είναι πιο έντονα.²⁰
Τα συμπτώματα είναι πιο πιθανό να οφείλονται σε άλλες καταστάσεις, και τα περισσότερα από αυτά παρατηρούνται σχεδόν εξίσου σε γυναίκες που δεν εμφανίζουν καρκίνο των ωοθηκών. Ωστόσο, αν εμφανίζετε αυτά τα συμπτώματα περισσότερες από 12 φορές το μήνα, καλό είναι να επισκεφθείτε τον γιατρό σας για να εντοπιστεί το πρόβλημα και σε περίπτωση που χρειαστεί να αντιμετωπιστεί.²⁰

Διάγνωση

Μόνο περίπου το 20% των καρκίνων των ωοθηκών ανιχνεύονται σε πρώιμο στάδιο. Όταν ο καρκίνος των ωοθηκών ανιχνεύεται νωρίς, περίπου το 94% των ασθενών ζει περισσότερο από 5 χρόνια μετά τη διάγνωση.²¹

Για το λόγο αυτό συνιστάται η διενέργεια τακτικών γυναικολογικών εξετάσεων. Κατά τη διάρκεια μιας πυελικής εξέτασης, ο γιατρός ψηλαφεί τις ωοθήκες και τη μήτρα για να αξιολογήσει το μέγεθος, το σχήμα και την υφή τους.²¹

Η πυελική εξέταση μπορεί να είναι χρήσιμη, καθώς μπορεί να εντοπίσει ορισμένους γυναικολογικούς καρκίνους σε πρώιμο στάδιο αλλά οι περισσότεροι όγκοι πρώιμου σταδίου των ωοθηκών είναι δύσκολο ή αδύνατο να ψηλαφηθούν. Ωστόσο, οι πυελικές εξετάσεις μπορεί να βοηθήσουν στην ανίχνευση άλλων τύπων καρκίνου ή γυναικολογικών καταστάσεων.²¹

Οι γυναίκες θα πρέπει να συζητούν την ανάγκη διενέργειας αυτών των εξετάσεων με τον γιατρό τους.²¹

Οι διαγνωστικές εξετάσεις που χρησιμοποιούνται για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, όπως η εξέταση Παπανικολάου (test Pap) ή η εξέταση για τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV), δεν είναι αποτελεσματικές εξετάσεις για την ανίχνευση του καρκίνου των ωοθηκών. Σπάνια, οι καρκίνοι των ωοθηκών ανιχνεύονται μέσω των εξετάσεων Παπανικολάου, αλλά συνήθως εντοπίζονται όταν έχουν φτάσει σε προχωρημένο στάδιο.²¹

Μεγάλη επιστημονική έρευνα έχει πραγματοποιηθεί γύρω από την ανάπτυξη ενός διαγνωστικού τεστ για την ανίχνευση του καρκίνου των ωοθηκών, αλλά οι προσπάθειες ακόμα συνεχίζονται. Μέχρι στιγμής, οι δύο εξετάσεις που διενεργούνται πιο συχνά (εκτός από μια πλήρη πυελική εξέταση που αναφέρεται παραπάνω) για την ανίχνευση του καρκίνου των ωοθηκών είναι το διακολπικό υπερηχογράφημα (TVUS) και η αιματολογική εξέταση CA-125. ²¹