Μελάνωμα

Ήξερες ότι…

Το 2022, καταγράφηκαν περισσότερα από 331.722 νέα περιστατικά μελανώματος παγκοσμίως και 58.667 θάνατοι.1

65 έτη μέση ηλικία διάγνωσης

Το μελάνωμα είναι μια νόσος που προσβάλλει άτομα όλων των ηλικιών. Η μέση ηλικία διάγνωσης είναι τα 65 έτη, ωστόσο το μελάνωμα δεν είναι σπάνιο μεταξύ ατόμων ηλικίας κάτω των 30 ετών.2

Στην Ελλάδα, το 2022 τα νέα περιστατικά μελανώματος ανήλθαν σε περίπου 1.458 με τους άντρες να υπερτερούν σε σχέση με τις γυναίκες (περίπου 834 και 624 νέα περιστατικά, αντίστοιχα).3

Σημαντικές πληροφορίες για τον Καρκίνο του δέρματος4

Το μελάνωμα είναι η πιο σοβαρή μορφή καρκίνου του δέρματος. Χαρακτηρίζεται από ανεξέλεγκτη ανάπτυξη κυττάρων που παράγουν χρωστικές. Το μελάνωμα είναι δυνατό να εκδηλωθεί σε οποιοδήποτε σημείο του δέρματος, ακόμη και σε περιοχές που δεν εκτίθενται στον ήλιο, ωστόσο είναι πιθανότερη η έναρξη εκδήλωσής του σε συγκεκριμένες περιοχές του σώματος.

Παράγοντες κινδύνου5

Η ακριβής αιτία εμφάνισης του μελανώματος είναι άγνωστη. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες κινδύνου. Ωστόσο, η ύπαρξη ενός παράγοντα κινδύνου ή και ακόμα περισσότερων, δεν σημαίνει ότι η νόσηση είναι βέβαιη. Ως παράγοντας κινδύνου λογίζεται οτιδήποτε αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης μιας νόσου. Μερικοί βασικοί παράγοντες κινδύνου εμφάνισης μελανώματος είναι:

  • Ηλικία και φύλο (άνδρες άνω των 60 ετών διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο)
  • Άλλοι παράγοντες (ορισμένα κληρονομικά σύνδρομα καρκίνου του μαστού και των ωοθηκών, Xeroderma pigmentosum)
  • Ανοιχτό χρώμα επιδερμίδας, φακίδες και ανοιχτόχρωμα μαλλιά
  • Ιστορικό ηλιακού εγκαύματος
  • Υπερβολική έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία (UV)
  • Πολλοί ή ασυνήθιστοι σπίλοι (ελιές)
  • Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα
  • Οικογενειακό ιστορικό μελανώματος
  • Προηγούμενος καρκίνος του δέρματος
  • Φυλή ή εθνικότητα (τα ποσοστά μελανώματος είναι υψηλότερα μεταξύ των ατόμων της λευκής φυλής)

Ο κανόνας ABCDE για τα προειδοποιητικά σημεία μελανώματος6

Η εμφάνιση μιας νέας κηλίδας στο δέρμα – το μέγεθος, σχήμα και χρώμα της οποίας αλλάζει – ή μία κηλίδα με διαφορετική εικόνα, δύναται να αποτελέσει προειδοποιητικό σημείο μελανώματος και θα πρέπει να ελέγχεται από εξειδικευμένο ιατρό.

O κανόνας ABCDE αποτελεί έναν οδηγό για τα πρώιμα προειδοποιητικά σημεία μελανώματος.

Α ΑΣΥΜΜΕΤΡΙΑ (ASYMMETRY)
Η μία πλευρά διαφέρει από την άλλη
 
B ΟΡΙΑ (BORDERS)
Τα όρια είναι ακανόνιστα

C ΧΡΩΜΑ (COLOR)
O σπίλος ή η κηλίδα δεν έχουν ομοιόμορφο χρώμα (εμφανίζουν διαφορετικό χρώμα ή απόχρωση)
 
D ΔΙΑΜΕΤΡΟΣ (DIAMETER)
Η διάμετρος είναι μεγαλύτερη από 6 χιλιοστά (αν και τα μελανώματα ενδέχεται κάποιες φορές να είναι μικρότερα)
 
E ΕΞΕΛΙΞΗ (EVOLUTION)
Αλλάζει το μέγεθος, το σχήμα ή το χρώμα της κηλίδας

Πιθανά σημεία εμφάνισης4

Το πρόσωπο και o αυχένας είναι συχνά σημεία εντόπισης.

Στους άνδρες, o κορμός (θώρακας & ράχη) είναι τα πιο συχνά σημεία εντόπισης.

Στις γυναίκες, τα πιο συχνά σημεία εντόπισης είναι τα πόδια.

Διάγνωση και Θεραπεία7

Το μελάνωμα είναι ιάσιμο αν εντοπιστεί έγκαιρα. Για την έγκαιρη αντιμετώπισή του πρέπει να μάθετε πως να το εντοπίζετε. Ο ιατρός θα σας κάνει ερωτήσεις σχετικά με το πότε εμφανίστηκε για πρώτη φορά το συγκεκριμένο ύποπτο σημείο στο δέρμα σας και εάν υπάρχουν αλλαγές στο μέγεθος, την εμφάνιση ή την υφή. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης, ο δερματολόγος σας θα ελέγξει το μέγεθος, το σχήμα, το χρώμα και την υφή τυχόν αλλαγών στο δέρμα. Εάν τα σημάδια δείχνουν καρκίνο του δέρματος, θα γίνουν περισσότερες εξετάσεις.

Ομάδες υψηλού κινδύνου & Προληπτικός Έλεγχος5,8,9,10

Τα άτομα που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης μελανώματος, είναι εκείνοι που παρουσιάζονται με το σύνδρομο δυσπλαστικού σπίλου (dysplastic nevus syndrome), άτομα με έντονο οικογενειακό ιστορικό μελανώματος καθώς και άτομα που είχαν παρουσιάσει στο παρελθόν καρκίνο του δέρματος.

Επιπλέον, τα ποσοστά εμφάνισης μελανώματος είναι υψηλότερα μεταξύ των ατόμων της λευκής φυλής και των ανδρών άνω των 60 ετών. Τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα ή που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή που καταστέλλει την ανοσοποιητική λειτουργία του οργανισμού διατρέχουν επίσης υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης μελανώματος.

Η απόλυτη πρόληψη του μελανώματος δεν είναι εφικτή, ωστόσο υπάρχουν τρόποι με τους οποίους είναι δυνατό να μειώσετε τον κίνδυνο εκδήλωσής του.

Ο κυριότερος τρόπος μείωσης του κινδύνου εμφάνισης μελανώματος είναι η προστασία έναντι της υπεριώδους ακτινοβολίας που καταστρέφει το DNA των κυττάρων του δέρματος και επηρεάζει τα γονίδια που ελέγχουν την ανάπτυξη των κυττάρων του δέρματος. Η κύρια πηγή υπεριώδους ακτινοβολίας είναι o ήλιος. Γι’ αυτό το λόγο, είναι σημαντική η προστασία από τον ήλιο κάθε φορά που βγαίνετε από το σπίτι, ακόμη και σε συννεφιασμένες ημέρες όταν η υπεριώδης ακτινοβολία εξακολουθεί να δρα. Δείτε παρακάτω ορισμένους τρόπους για να προστατευτείτε.

  • Αναζητήστε σκιερά μέρη
  • Φοράτε καπέλο
  • Καλύψτε το δέρμα σας
  • Χρησιμοποιείτε αντηλιακό
  • Φοράτε γυαλιά ηλίου
  • Αυτοεξέταση Δέρματος
  • Εξέταση από επαγγελματία υγείας

Τύποι καρκίνου του δέρματος7,11

Εκτός από το μελάνωμα, υπάρχουν και άλλοι τύποι καρκίνοι του δέρματος, μερικοί εκ των οποίων είναι πολύ σπάνιοι. Οι πιο κοινοί τύποι καρκίνου του δέρματος, εκτός του μελανώματος είναι οι εξής:

  • Βασικοκυτταρικός καρκίνος (basal cell cancer), o οποίος ξεκινά από το χαμηλότερο στρώμα του δέρματος
  • Ακανθοκυτταρικός καρκίνος (squamous cell cancer), o οποίος ξεκινά από το ανώτερο στρώμα του δέρματος

Οι περισσότεροι καρκίνοι του δέρματος ξεκινούν από το ανώτερο στρώμα του δέρματος που ονομάζεται επιδερμίδα11. Υπάρχουν 3 κύριοι τύποι κυττάρων σε αυτό το στρώμα:

Βασικά κύτταρα: Αυτά τα κύτταρα εντοπίζονται στο κάτω μέρος της επιδερμίδας, που ονομάζεται βασικοκυτταρικό στρώμα.

Πλακώδη κύτταρα: Πρόκειται για επίπεδα κύτταρα στο άνω (εξωτερικό) τμήμα της επιδερμίδας, τα οποία αποβάλλονται συνεχώς καθώς σχηματίζονται νέα.

Μελανοκύτταρα: Αυτά τα κύτταρα παράγουν την καφέ χρωστική ουσία που ονομάζεται μελανίνη, η οποία και προσδίδει στο δέρμα το καστανό ή καφέ χρώμα του.

Διάγνωση7

Βιοψία Δέρματος

Η βιοψία θέτει τη διάγνωση του καρκίνου του δέρματος.

Απεικονιστικές Εξετάσεις

Παραδείγματος χάριν, μαγνητική τομογραφία (MRI) ή αξονική τομογραφία (CT).

Θεραπευτικές επιλογές7

Υπάρχουν πολλοί τρόποι αντιμετώπισης του καρκίνου του δέρματος. Οι κύριοι τύποι θεραπείας είναι:

  • Χειρουργείο
  • Ακτινοβολία
  • Στοχευμένη Φαρμακευτική Θεραπεία
  • Ανοσοθεραπεία
  • Χημειοθεραπεία
  • Άλλες τοπικές θεραπείες

(Ορισμένες από αυτές χρησιμοποιούν κρυοθεραπεία, χημειοθεραπεία ή άλλα φάρμακα που τοποθετούνται απευθείας στο δέρμα, φωτοθεραπεία (PDT) ή λέιζερ)

Αυτές οι πληροφορίες προορίζονται για γενική πληροφόρηση και ενημέρωση του κοινού και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη συμβουλή ιατρού ή άλλου αρμοδίου επαγγελματία υγείας.

Βιβλιογραφία
  1. Ferlay J, Ervik M, Lam F. Laversanne M. Colombet M. Mery L. Piñeros M. Znaor A, Soerjomataram L Bray F (2024) Global Cancer Observatory: Cancer Today. Λυόν, Γαλλία: International Agency for Research on Cancer, διαθέσιμο εδώ: https://gco.iarc.who.int/media/globocan/factsheets/populations/900-world-fact-sheet.pdf Τελευταία πρόσβαση: Απρίλιος 2025.
  2. The American Cancer Society. “Key Statistics for Melanoma Skin Cancer”, 2024, διαθέσιμο εδώ: https://www.cancer.org/cancer/melanoma-skin-cancer/about/key-statistics.html Τελευταία πρόσβαση: Απρίλιος 2025.
  3. Ferlay J. Ervik M, Lam F. Laversanne M, Colombet M, Mery L. Piñeros M, Znaor A, Soerjomataram L Bray F (2024). Global Cancer Observatory: Cancer Today. Λυόν, Γαλλία: International Agency for Research on Cancer, διαθέσιμο εδώ: https://gco.iarc.who.int/media/globocan/factsheets/populations/300-greece-fact-sheet.pdf Τελευταία πρόσβαση: Απρίλιος 2025.
  4. The American Cancer Society. “What is Melanoma Skin Cancer?”, 2023, διαθέσιμο εδώ: https://www.cancer.org/cancer/melanoma-skin-cancer/about/what-is-melanoma.html Τελευταία πρόσβαση: Απρίλιος 2025.
  5. NCCN Guidelines for Patients – Melanoma, 2024, διαθέσιμο εδώ: https://www.nccn.org/patientresources/patient-resources/guidelines-for-patients, Τελευταία πρόσβαση: Απρίλιος 2025.
  6. The American Cancer Society, “Signs and Symptoms of Melanoma Skin Cancer”, 2023, διαθέσιμο εδώ: https://www.cancer.org/cancer/types/melanoma-skin-cancer/detection-diagnosis-staging/signs-and-symptoms.html Τελευταία πρόσβαση: Απρίλιος 2025.
  7. The American Cancer Society. “If You Have Basal or Squamous Cell Skin Cancer”. 2023, διαθέσιμο εδώ: https://www.cancer.org/cancer/types/basal-and-squamous-cell-skin-cancer.html Τελευταία πρόσβαση: Απρίλιος 2025.
  8. The American Cancer Society. “Can Melanoma Skin Cancer Be Prevented?”, 2023, διαθέσιμο εδώ: https://www.cancer.org/cancer/types/melanoma-skin-cancer/causes-risks-prevention/prevention.html Τελευταία πρόσβαση: Απρίλιος 2025.
  9. The American Cancer Society, “How to Protect Your Skin from UV Rays”, 2024, διαθέσιμο εδώ: https://www.cancer.org/healthy/be-safe-in-sun/uv-protection.html  Τελευταία πρόσβαση: Απρίλιος 2025.
  10. The Skin Cancer Foundation, “All About Sunscreen”, 2022, διαθέσιμο εδώ: https://www.skincancer.org/skin-cancer-prevention/sun-protection/sunscreen, Τελευταία πρόσβαση: Απρίλιος 2025.
  11. The American Cancer Society. “What Are Basal and Squamous Cell Skin Cancers?”, 2023, διαθέσιμο εδώ: https://www.cancer.org/cancer/types/basal-and-squamous-cell-skin-cancer/about/what-is-basal-and-squamous-cell.html Τελευταία πρόσβαση: Απρίλιος 2025.

GR-NON-01526