Η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να αυξήσει σημαντικά το προσδόκιμο επιβίωσης για πολλές μορφές καρκίνου1. Η Αθηνά Οζ Αλεξανδρίδου είναι πρόεδρος της VHL Family Alliance Greece, της εθελοντικής οργάνωσης με στόχο την ανταλλαγή πληροφοριών και υποστήριξη των ασθενών με V.H.L στην συμπτωματολογία του οποίου περιλαμβάνεται μεταξύ αλλων και η ανάπτυξη όγκων στους νεφρούς.

Μια από τις ιστορίες που έχουν ξεχωρίσει στην μεγάλη αυτή οικογένεια και βασίζεται στην έγκαιρη διάγνωση, είναι και αυτή του Ανδρέα.

Η Ιστορία του Ανδρέα

«Διεγνώσθηκα με καρκίνο του νεφρού το 2014.

Τότε, είχα την δική μου μικρή επιχείρηση. Ήμουν νιόπαντρος. Με την συζυγό μου ονειρευόμασταν να κάνουμε θαλάσσια sports και μια μεγάλη οικογένεια. Στο παρελθόν, είχα περάσει δύσκολα με την οικογενειά μου και κυρίως, με την υγεία της μητέρας μου. Δεν περίμενα ποτέ ότι θα χρειαζόταν να ξαναζήσω κάτι παρόμοιο… Δεν μου είχε περάσει ποτέ απο το μυαλό η κληρονομικότητα, ούτε κάποιος ιατρός μου είχε αναφέρει κάτι σχετικό.

Μετά από όσα πέρασα με την δική μου οικογένεια, όνειρό μου ήταν πάντα να δημιουργήσω μια μεγάλη, δυνατή οικογένεια… να βρίσκουμε χρόνο να κάνουμε όλοι μαζί sports. Η μικρή μου επιχείρηση απλά προσευχόμουν να είναι βιώσιμη και να μας δίνει τα προς το ζην. Ονειρευόμουν πως θα μετακομίζαμε κάπου ήσυχα, κοντά στην θάλασσα. Δεν φανταζόμουν ποτέ ότι θα έπρεπε να είμαι τόσο κοντά σε γιατρούς και να κάνω επαναληπτικές εξετάσεις. Άφησα τον φόβο πίσω, αφού ήρθα σε επαφή με τον σύλλογο και τους γιατρούς που γνώριζαν την φύση του VHL, και κατανόησαν την κληρονομική κατάσταση που υπήρχε στην οικογένεια. Έκανα την πρώτη μου επέμβαση, αφαιρώντας τον ένα μου νεφρό, καθώς στην πρώτη μου απεικονιστική εξέταση βρέθηκε ότι ένας τεράστιος όγκος είχε καταστήσει το νεφρό μου ανενεργό, και ότι είχα κάποιους μικρότερους όγκους και κύστες και στον άλλο. Έπρεπε λοιπόν, να κάνω γονιδιακό τεστ, εγώ και άλλα μέλη στην οικογένεια και να ακολουθήσω ένα πρωτόκολλο παρακολούθησης.

Κράτησα ζωντανό το ονειρό μου για μεγάλη οικογένεια κάνοντας προετοιμασία για προεμφυτευτικό έλεγχο και έχοντας κοντά μου την VHL Family – Alliance και τους γιατρούς της, για δεύτερη αλλά και τρίτη γνώμη. Πλέον, είμαι αισιόδοξος για τη θεραπεία μας και την εξέλιξή της.»

Καρκίνος του Νεφρού

Ήξερες ότι στην Ελλάδα…2

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, τα νέα περιστατικά καρκίνου του νεφρού συνολικά (συμπεριλαμβανομένων και των VHL συνδεόμενων περιστατικών) το 2020 ανήλθαν σε 1.808 (2,8% επί των συνολικών περιστατικών καρκίνου στην Ελλάδα)

Ο καρκίνος του νεφρού αποτελεί την δέκατη πιο συχνά εμφανιζόμενη μορφή καρκίνου στην Ελλάδα

Υπολογίζεται ότι είναι η ενδέκατη αιτία θανάτου από καρκίνο, αντιστοιχώντας στο 2,1% του συνολικού αριθμού θανάτων από καρκίνο στην Ελλάδα

Title

Συμπτώματα3

Τα συμπτώματα του καρκίνου του νεφρού μπορεί να περιλαμβάνουν:

Τα συμπτώματα δεν είναι κοινά για όλους. Μπορεί να μην υπάρχει κανένα σύμπτωμα ή/και δεν σημαίνει πως η ύπαρξη ενός ή περισσοτέρων από τα παρακάτω συμπτώματα ισοδυναμεί με κακοήθεια.

  • Πόνος στην πλάτη ή τα πλευρά που δεν υποχωρεί
  • Μια μάζα (όζος) στο πλάι ή στο κάτω μέρος της πλάτης
  • Πυρετός που δεν προκαλείται από λοίμωξη και που δεν υποχωρεί
  • Απώλεια βάρους
  • Αιμοραγία στα ούρα (αιματοουρία)
  • Χαμηλός αριθμός ερυθρών αιμοσφαιρίων (Αναιμία)
  • Απώλεια όρεξης
  • Κόπωση

Σε πρώιμο στάδιο, ο καρκίνος του νεφρού συνήθως δεν παρουσιάζει σημάδια ή συμπτώματα, αλλά σε πιο προχωρημένη νόσο είναι πολύ πιθανό να εμφανίσει.

Title

Σημαντικές πληροφορίες για τον καρκίνο του νεφρού4

  • Ο καρκίνος του νεφρού είναι ένας τύπος καρκίνου που ξεκινά από τα νεφρά. Ο καρκίνος ξεκινά όταν τα κύτταρα στο σώμα αρχίζουν να αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα.
  • Οι νεφροί είναι ένα ζευγάρι οργάνων σε σχήμα φασολιού, το καθένα περίπου στο μέγεθος μιας γροθιάς. Προσαρμόζονται στο άνω πίσω τοίχωμα της κοιλιάς και προστατεύονται από τον κάτω θώρακα. Ο ένας νεφρός είναι ακριβώς αριστερά κι ο άλλος ακριβώς δεξιά της ραχοκοκαλιάς. Το άνω και το κάτω τμήμα κάθε νεφρού ονομάζονται ανώτερος πόλος και κάτω πόλος.
  • Η κύρια δουλειά των νεφρών είναι να απομακρύνουν το υπερβολικό νερό, το αλάτι και τα άχρηστα προϊόντα από το αίμα που εισέρχεται από τις νεφρικές αρτηρίες. Αυτές οι ουσίες γίνονται ούρα. Τα ούρα συγκεντρώνονται στο κέντρο κάθε νεφρού σε μια περιοχή που ονομάζεται νεφρική λεκάνη και στη συνέχεια αφήνουν τα νεφρά μέσω μακριών λεπτών σωλήνων που ονομάζονται ουρητήρες. Οι ουρητήρες οδηγούν στην ουροδόχο κύστη, όπου αποθηκεύονται τα ούρα μέχρι να την ούρηση.

Title

Τύποι καρκίνου του νεφρού4

Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι καρκίνου του νεφρού που ορίζονται από το σημείο που ξεκινούν, πόσο έχουν αναπτυχθεί ή εξαπλωθεί και πώς συμπεριφέρονται.

  • Νεφροκυτταρικό καρκίνωμα (RCC)
    Το νεφροκυτταρικό καρκίνωμα, γνωστό κι ως καρκίνωμα των νεφρών ή αδενοκαρκίνωμα των νεφρικών κυττάρων, είναι ο πιο κοινός τύπος καρκίνου των νεφρών. Περίπου 9 στους 10 καρκίνους των νεφρών είναι νεφροκυτταρικό καρκίνωμα.
    Υπάρχουν διάφοροι υποτύποι νεφροκυτταρικού καρκινώματος, βασισμένοι κυρίως στο πώς φαίνονται τα καρκινικά κύτταρα στο εργαστήριο. Γνωρίζοντας τον υπότυπο του νεφροκυτταρικού καρκινώματος, μπορεί να αποτελέσει παράγοντα για την λήψη της απόφασης σε σχέση με την θεραπεία και μπορεί, επίσης, να βοηθήσει τον γιατρό να καθορίσει εάν ο καρκίνος μπορεί να οφείλεται σε κληρονομικό γενετικό σύνδρομο.
  • Διαυγοκυταρρικό καρκίνωμα των νεφρών (ccRCC)
    Αποτελεί τον πιο συχνό τύπο νεφροκυτταρικού καρκινώματος. Περίπου 7 στους 10 ασθενείς με νεφροκυτταρικό καρκίνωμα νοσούν από αυτόν τον τύπο καρκίνου.
  • Μη διαυγοκυταρρικό καρκίνωμα των νεφρών (non-ccRCC)
    Οι τύποι του μη διαυγοκυταρρικού καρκινώματος των νεφρών είναι: Θηλώδες νεφροκυτταρικό καρκίνωμα, Χρωμοφοβικό νεφροκυτταρικό καρκίνωμα, Σπάνιοι τύποι νεφροκυτταρικού καρκινώματος, Μη προσδιορισμένο νεφροκυτταρικό καρκίνωμα
  • Άλλοι τύποι καρκίνου του νεφρού
  • Καλοήθεις (μη καρκινικοί) όγκοι των νεφρών

Title

Παράγοντες κινδύνου5

  • Παχυσαρκία
  • Υψηλή αρτηριακή πίεση
  • Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του νεφρού
  • Φύλο
  • Ασθενείς με προχωρημένη νεφρική νόσο
  • Γενετικοί και κληρονομικοί παράγοντες κινδύνου (π.χ. σύνδρομο VHL)

Ως παράγοντας κινδύνου ορίζεται ο,τιδήποτε μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητές νόσησης από μια ασθένεια, όπως ο καρκίνος. Ωστόσο, η ύπαρξη ενός παράγοντα κινδύνου, ή ακόμα και περισσότερων, δεν σημαίνει ότι η νόσηση είναι βέβαιη. Διαφορετικοί τύποι καρκίνου μπορεί να έχουν διαφορετικούς παράγοντες κινδύνου. Κάποιοι από αυτούς μπορεί να μεταβληθούν (π.χ. κάπνισμα), ενώ άλλοι, όχι (π.χ. ηλικία, οικογενειακό ιστορικό). Μπορεί να υπάρχουν κάποιοι ή/και κανενας παράγοντας κινδύνου. Ακόμα κι αν ένας ασθενής με καρκίνο του νεφρού έχει κάποιον από τους παράγοντες κινδύνου, είναι δύσκολο να συνδέσουμε τον βαθμό συσχέτισής του με την νόσο.

Title

Ομάδες υψηλού κινδύνου και προληπτικός έλεγχος6

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες του European Association of Urology (EAU), για τους ασθενείς υψηλού κινδύνου για καρκίνο του νεφρού, ισχύει ότι, έχει προταθεί μια σειρά παραγόντων που σχετίζονται με τον υψηλότερο ή χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης του νεφροκυτταρικού καρκινώματος, συμπεριλαμβανομένων συγκεκριμένων διατροφικών συνηθειών και περιστασιακής έκθεσης σε συγκεκριμένες καρκινογώνες ουσίες, αλλά η βιβλιογραφία δεν είναι ολοκληρωμένη.

Έχουν εντοπιστεί αρκετοί επαληθευμένοι παράγοντες κινδύνου, όπως το κάπνισμα, η παχυσαρκία και η υπέρταση και μπορούν να θεωρηθούν ως σαφείς παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του νεφρού. Η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας, η διακοπή του καπνίσματος κι η μείωση του βάρους σε παχύσαρκους ασθενείς είναι τα κύρια προληπτικά μέτρα για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του νεφρού.

Title

Διάγνωση και Θεραπεία7,8

Πολλοί τύποι καρκίνου του νεφρού εντοπίζονται αρκετά νωρίς, καθώς περιορίζονται στο νεφρό, ενώ άλλοι εντοπίζονται σε πιο προχωρημένο στάδιο. Μερικοί λόγοι για αυτό είναι:

  • Αυτοί οι καρκίνοι μπορεί μερικές φορές να μεγαλώσουν αρκετά χωρίς να προκαλούν πόνο ή άλλα προβλήματα.
  • Επειδή τα νεφρά βρίσκονται βαθιά μέσα στο σώμα, οι μικροί όγκοι των νεφρών δεν μπορούν να φανούν ή να γίνουν αισθητοί κατά τη διάρκεια μιας φυσικής εξέτασης.
  • Δεν υπάρχουν συνιστώμενες εξετάσεις προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του νεφρού σε άτομα που δεν διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο. Αυτό συμβαίνει επειδή κανένας έλεγχος δεν έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τον συνολικό κίνδυνο θανάτου από καρκίνο του νεφρού.7

Μια συνηθισμένη εξέταση ούρων (ανάλυση ούρων), η οποία συνήθως αποτελεί μέρος ενός πλήρους ιατρικού ελέγχου, μπορεί να εντοπίσει μικρές ποσότητες αίματος στα ούρα, ορισμένων ασθενών, με πρώιμο καρκίνο του νεφρού. Αλλά πολλές άλλες παθήσεις εκτός από τον καρκίνο του νεφρού μπορεί να προκαλέσουν αίμα στα ούρα. Μερικές φορές, οι ασθενείς με καρκίνο του νεφρού δεν έχουν αίμα στα ούρα, έως ότου ο καρκίνος είναι αρκετά προχωρημένος και μπορεί να έχει εξαπλωθεί και σε άλλα μέρη του σώματος.7

Οι απεικονιστικές εξετάσεις όπως η αξονική τομογραφία κι η μαγνητική τομογραφία μπορούν συχνά να εντοπίσουν τον καρκίνο του νεφρού σε πιο πρώιμο στάδιο. Ο υπέρηχος μπορεί, επίσης, να ανιχνεύσει ορισμένους πρώιμους καρκίνους των νεφρών. Παρόλα αυτά, αυτές οι σύγχρονες διαγνωστικές μέθοδοι, μερικές φορές δεν μπορούν να διαφοροποιήσουν ένα καλοήθες εύρημα από ένα κακοήθες.7

Τοπική θεραπεία8

Οι τοπικές θεραπείες αντιμετωπίζουν τον όγκο χωρίς να επηρεάζουν το υπόλοιπο σώμα. Είναι πιο πιθανό να είναι αποτελεσματικές για καρκίνο πρώιμου σταδίου, αν και μπορεί, επίσης, να πρέπει να χρησιμοποιηθούν σε ορισμένες άλλες καταστάσεις. Οι θεραπείες αυτές μπορεί να είναι:

 

  • Χειρουργείο
  • Ενεργή παρατήρηση
  • Ραδιοθεραπεία
  • Τοπικές μέθοδοι θεραπείας

Συστηματική θεραπεία8

Ο καρκίνος του νεφρού μπορεί επίσης να αντιμετωπιστεί με φάρμακα, τα οποία μπορούν να χορηγηθούν από το στόμα ή απευθείας στην κυκλοφορία του αίματος. Οι θεραπείες αυτές ονομάζονται συστηματικές, επειδή μπορούν να φτάσουν στα καρκινικά κύτταρα σχεδόν οπουδήποτε στο σώμα. Ανάλογα με τον τύπο του καρκίνου του νεφρού, μπορεί να χρησιμοποιηθούν αρκετοί διαφορετικοί τύποι φαρμάκων.

 

  • Στοχευμένη θεραπεία
  • Ανοσοθεραπεία
  • Χημειοθεραπεία

Κοινές θεραπευτικές προσεγγίσεις8

Ανάλογα με το στάδιο του καρκίνου κι άλλους παράγοντες, διαφορετικοί τύποι θεραπείας μπορούν να συνδυαστούν ταυτόχρονα ή να χρησιμοποιηθούν ο ένας μετά τον άλλο.

RCC: Renal cell carcinoma; ccRCC: Clear cell renal cell carcinoma; non-ccRCC: Non-clear cell renal cell carcinomas; VHL: Von Hippel-Lindau.

Με την υποστήριξη:

VHL Family Alliance Greece

Αυτές οι πληροφορίες προορίζονται για γενική πληροφόρηση και ενημέρωση του κοινού και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη συμβουλή ιατρού ή άλλου αρμοδίου επαγγελματία υγείας.

Το υλικό της παρούσας εκστρατείας περιλαμβάνει πηγές αναφοράς για λόγους τεκμηρίωσης και δεν έχει σκοπό την καθ’ οιονδήποτε άλλο τρόπο χρήση του περιεχομένου τους.

Βιβλιογραφία

  1. WHO. Διαθέσιμο: https://www.who.int/activities/promoting-cancer-early-diagnosis. Assessed on 23 June 2023
  2. WHO. GLOBOCAN 2020 estimated number of new cases Greece. Διαθέσιμο: https://gco.iarc.fr/today/data/factsheets/populations/300-greece-fact-sheets.pdf. Assessed on 23 June 2023
  3. American Cancer Society. Kidney Cancer. Διαθέσιμο: https://www.cancer.org/cancer/kidney-cancer/detection-diagnosis-staging/signs-and-symptoms.html. Assessed on 23 June 2023
  4. American Cancer Society. Kidney Cancer. Διαθέσιμο: https://www.cancer.org/cancer/kidney-cancer/about/what-is-kidney-cancer.html. Assessed on 23 June 2023
  5. American Cancer Society. Kidney Cancer. Διαθέσιμο: https://www.cancer.org/cancer/kidney-cancer/causes-risks-prevention/risk-factors.html. Assessed on 23 June 2023
  6. EAU Guidelines. Renal Cell Carcinoma. Διαθέσιμο: https://uroweb.org/guidelines/renal-cell-carcinoma/chapter/epidemiology-aetiology-and-pathology. Assessed on 23 June 2023
  7. American Cancer Society. Kidney Cancer. Διαθέσιμο: https://www.cancer.org/cancer/kidney-cancer/detection-diagnosis-staging/detection.html. Assessed on 23 June 2023
  8. American Cancer Society. Kidney Cancer. Διαθέσιμο: https://www.cancer.org/cancer/kidney-cancer/treating.html Assessed on 23 June 2023

GR-NON-00914